Het Groninger Formularium (GF) biedt huisartsen een handreiking bij het voorschrijven van medicatie. Het GF biedt voor de meest voorkomende aandoeningen een beperkt aantal medicamenten waaruit de voorschrijver kan kiezen. Bijwerkingen, doses en toedieningsvormen worden met adviezen overzichtelijk aangeboden.
Doel
Het GF heeft als doel om het rationeel gebruik van geneesmiddelen te bevorderen. Het GF steunt de voorschrijver bij de farmacotherapeutische behandeling, door bij iedere indicatie met een therapeutische overweging aan te geven wat de plaats van de voorkeursmiddelen is. Zo wordt duidelijk met een rangorde aangegeven wanneer de verschillende middelen in aanmerking komen bij de verschillende stadia van de aandoening en/of verschillende co-morbiditeit. Om een betere afstemming te bereiken van het farmacotherapiebeleid van arts en apotheker is per geneesmiddel een monografie opgenomen met relevante informatie over het gebruik van het middel, de bijwerkingen, de contra-indicaties, toepassing bij zwangerschap en borstvoeding en de voorzorgen die men moet nemen. Ook is de invloed van middelen op het QTc-interval in een overzichtelijke tabel weergegeven. Een belangrijke manier om bovenstaande doelen te bereiken is het GF te laten fungeren als leidraad bij het farmacotherapie overleg (FTO) tussen huisartsen en apothekers. Tenslotte heeft het GF als doel om het voorschrijven tussen eerste- en tweedelijnszorg beter op elkaar af te stemmen. Hiervoor is waar nodig gebruikt gemaakt van de inbreng van medisch specialisten als referent en van de vigerende transmurale richtlijnen.
Werkwijze
Voor het actualiseren van het GF wordt uitgegaan van recente ontwikkelingen in de farmacotherapie. De beslissing over keuzes zijn voornamelijk gebaseerd op gezaghebbende Nederlandse consensusteksten, zoals NHG-standaarden, multidisciplinaire richtlijnen, specialisten-richtlijnen en het Farmacotherapeutisch Kompas. Wijzigingen in en aanvullingen op deze standaarden zijn onderbouwd door relevante literatuur.
Besluitvorming
De besluitvorming gebeurt op basis van het Beslissingsondersteunend Model (BOM). Het geneesmiddel moet in principe voor de betreffende indicatie geregistreerd zijn. Er worden alleen middelen opgenomen die langer dan drie jaar in Nederland zijn geregistreerd, tenzij er ruime ervaring is met het gebruik van het middel. Bij het onderling vergelijken van middelen spelen de volgende criteria een rol:
1. effectiviteit (slaagkans)
2. veiligheid (ernstige bijwerkingen, interacties)
3. tolerantie (therapietrouw, hanteerbaarheid)
4. gebruiksgemak (toedieningsvorm, dosering)
5. toepasbaarheid (contra-indicaties, leeftijd)
6. ervaring in de regio
7. bij langdurige leverproblemen wordt alternatief opgenomen
Wanneer de middelen op basis van deze criteria gelijkwaardig zijn, geeft de kostprijs en de milieubelasting de doorslag.
Groninger Formularium-commissie
Het GF wordt samengesteld en up-to-date gehouden door de Groninger Formularium-commissie. De commissie vergadert 4x per jaar en bestaat uit de volgende leden:
| V.M. | Bakker | poliklinisch apotheker |
| N.J. | de Boer-Veger | openbaar apotheker |
| B. | Comello | openbaar apotheker |
| J. | Drenth | openbaar apotheker |
| T.M. | Homburg | huisarts |
| A. | de Lange | huisarts |
| M. | Olthof | huisarts |
| H. | Otterman | openbaar apotheker |
| V. | Niburg | poliklinisch apotheker |
| R.A. | Riemersma | huisarts |
| M.E. | van Renselaar | poliklinisch apotheker |
| E.C. | Weening | apotheker |
| C.S. | van der Werf | huisarts |
Om de inhoud van het GF te vrijwaren van belangenverstrengeling is door alle commissieleden een verklaring van belangenconflicten ingevuld.
Verantwoording
Bij de samenstelling van het GF gaat de Groninger Formularium-commissie zo zorgvuldig mogelijk te werk. Toch kunnen de commissie en Apothekers Coöperatief Groningen u.a. geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit enige onjuistheid in de tekst. De verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van het voorschrift aan de patiënt blijft bij de voorschrijver.
15e editie
Het GF is een tweejaarlijkse uitgave van ACG. Het allereerste GF werd uitgegeven in 1991. In maart 2024 is de 15e editie van het GF verschenen en deze is hier te bestellen. U ontvangt een factuur per e-mail met een betaallink. Na ontvangst van de betaling wordt de bestelling toegestuurd. Het GF kost € 34,50. Voor zorgverleners in het ACG-werkgebied geldt de prijs van € 29,50 en voor studenten € 24,50 (exclusief 9% btw en ongeveer € 4,75 verzendkosten).
Wijzigingen 15e editie
In het GF zijn per 22 september 2025 wijzigingen doorgevoerd. Het wijzigingsdocument vind je hier.
GF in huisartseninformatiesystemen
Om huisartsen nog eenvoudiger gebruik te laten maken van het Groninger Formularium (GF) is in samenwerking met DokNoord het project GF in het huisartsenvoorschrijfsysteem (GF in HIS) gestart. Hiermee kunnen huisartsen – op basis van het vastgestelde ziektebeeld – direct de passende voorschriften kiezen in hun HIS (met uitzondering van het HIS Medicom, dat wordt niet ondersteund).
Waarom kiezen voor GF in Prescriptor?
- Bewezen goede keuzes in geneesmiddelen, gebaseerd op actuele richtlijnen en regionale afspraken zoals het transmuraal longformularium Groningen.
- Praktijkgerichte doseringen en informatie, afgestemd op dagelijkse ervaringen en inclusief uitzonderingssituaties zoals bij Helicobacter-eradicatie (penicilline-allergie, QT-intervalverlenging of gebruik van clopidogrel).
- Snelle verwerking van feedback van gebruikers, waardoor het GF in Prescriptor continu verbetert. Voorbeeld: het protocol voor de palliatieve kit is teruggebracht tot enkele overzichtelijke alinea’s, met directe links naar relevante documenten zoals het uitvoeringsverzoek.
Daarnaast voorkomt GF in HIS overname- en schrijffouten en benut het optimaal de farmaceutische kennis in de regio. Het resultaat? Meer ondersteuning, betere kwaliteit en doelmatigheid in het voorschrijfbeleid.
Wilt u ook GF in uw HIS gebruiken? Neem contact op via bs@acgroningen.nl.
